Iedere professional wil dat een kind zich goed voelt en veilig opgroeit. Wanneer ouders gaan scheiden, verandert er vaak veel in het leven van een kind, waardoor deze basis onder druk kan komen te staan. Een scheiding is een groter verlies dan vaak wordt gedacht. Veel professionals vragen zich af: Wat kan ik doen om dit kind te helpen? We maakten een handige tipsheet (download hier) en verwerkten de tips voor je in dit blog.

Wat verliest een kind door een scheiding?

Een scheiding brengt veel veranderingen met zich mee. Voor een kind betekent dit vaak:

• Verlies van de vertrouwde gezinsstructuur: Beide ouders zijn niet meer samen thuis op vaste momenten, zoals na school of voor het slapengaan.
• Verandering in woonomgeving: Het kind krijgt vaak twee huizen en moet soms meerdere keren verhuizen.
• Financiële gevolgen: Het inkomen van de verzorgende ouder kan dalen, waardoor bijvoorbeeld sport, hobby’s of uitjes minder vanzelfsprekend worden.
• Veranderende sociale contacten: Relaties met familieleden en vriendjes kunnen veranderen door de nieuwe woonsituatie.
• Verlies van vertrouwen in volwassenen: De belangrijkste volwassenen in het leven van het kind, de ouders, slagen er niet in samen een stabiele thuissituatie te behouden. Dit kan het vertrouwen van het kind in anderen aantasten.

Het proces van verliesverwerking

Een scheiding verwerken is te vergelijken met een rouwproces. Een kind doorloopt vier belangrijke stappen:

1. De realiteit onder ogen zien
   Veel kinderen hopen in stilte dat hun ouders weer bij elkaar komen. Het helpt hen als volwassenen eerlijk en duidelijk zijn over de scheiding.

2. De pijn ervaren van het verlies
   Verdriet en boosheid horen bij het proces. Door emoties te benoemen en bespreekbaar te maken, kan een kind deze gevoelens beter verwerken.

3. Zich aanpassen aan de nieuwe situatie
   Acceptatie van de nieuwe situatie is nodig voordat een kind zich hieraan kan aanpassen. Dit kost tijd.

4. Verder gaan met de toekomst
   Kinderen moeten opnieuw vertrouwen krijgen in volwassenen, relaties en hun toekomstperspectief.

Hoe herken je reacties van een kind?

Een scheiding is een ingrijpende gebeurtenis. Als het verliesverwerkingsproces niet goed verloopt, kunnen er verschillende problemen ontstaan:

• Leerproblemen: Het kind heeft moeite met concentreren of begrijpt ineens bepaalde schoolstof niet meer.
• Gedragsproblemen: Het kind wordt drukker, trekt zich juist terug of krijgt sneller conflicten met anderen.
• Emotionele problemen: Het kind huilt vaker, is sneller boos of lijkt somber.
• Sociale problemen: Het kind voelt zich een buitenstaander en vermijdt sociale situaties.
• Fysieke problemen: Slecht slapen, verminderde eetlust of veel hoofdpijn en buikpijn kunnen signalen zijn.

Wat kun je als professional doen?

Je hoeft de situatie niet op te lossen, maar je kunt wél helpen door rekening te houden met wat een kind doormaakt. Denk hierbij aan:

✅ Lagere verwachtingen op school of in de opvang
Een kind heeft vaak minder concentratie. Geef wat minder taken of stel haalbare doelen.

✅ Letten op signalen en deze bespreekbaar maken
Benoem wat je ziet, bijvoorbeeld: "Ik merk dat je snel boos bent de laatste tijd. Wil je erover praten?"

✅ Nagaan of problemen verband houden met de scheiding
Zoek naar patronen en kijk of een verandering in gedrag, leerprestaties of emoties mogelijk samenhangt met de scheiding.

✅ Extra aandacht geven op gevoelige momenten
Denk aan dagen zoals Vaderdag, Moederdag of vakanties, die moeilijk kunnen zijn voor een kind.

✅ Een veilige gespreksruimte bieden
Laat het kind weten dat je op de hoogte bent van de scheiding en dat het altijd bij je terecht kan om te praten. Geef af en toe een opening: "Hoe gaat het thuis?"

Wat kun je doen om te helpen?

🔹 Signalen bespreken met ouders
Deel je observaties en vraag of ouders zelf zorgen hebben.

🔹 Het kind zelf vragen wat helpt
Soms weet een kind zelf goed wat steun kan bieden. Vraag ernaar.

🔹 Ouders ondersteunen bij het scheidingsproces
Vraag of ze behoefte hebben aan begeleiding bij de scheiding of in de opvoeding als gescheiden ouders.

Welke hulp is er in Lelystad?

In Lelystad zijn verschillende gespreksgroepen voor kinderen van gescheiden ouders. Hier kunnen ze praten met leeftijdsgenoten die hetzelfde meemaken.

📌 Bekijk het aanbod: Samen Groeien

Meer informatie over scheiden? Bekijk:
🔗 Wat nu?
🔗 Scheiden & Ouder Blijven

Lisa Lelystad denkt graag mee over vragen rondom scheiden en opvoeding. Bekijk onze flyer:
📄 Flyer: Scheiden en nu?

Zodra ouders hun kind vertellen dat ze gaan scheiden, komen er allerlei heftige emoties naar boven. Ieder kind reageert hier anders op en gaat ook op een andere manier met een scheiding om. Hoe ga je hier als pedagogisch medewerker mee om? De volgende 10 tips kunnen daarbij helpen.

1. Kies voor het kind. Jij bent een belangrijke steunpilaar en stabiele factor voor het kind
   Vooral oudere kinderen vinden het fijn als je vraagt hoe het met ze gaat. Ze willen gehoord worden. Vraag ook hoe je ze kan helpen om te gaan met hun verdriet. Bij een scheiding verandert er thuis al veel. Het is dan fijn dat er op de opvang niets veranderd is en het kind zich nog meer welkom voelt. Geef die extra knuffel en neem soms wat meer tijd bij het verschonen. Dit biedt een kind veiligheid. Daarnaast geeft het hebben van plezier en ontspannen met andere kinderen tijdelijk wat afleiding van de situatie.
2. Bevestig en versterk het kind op haar/zijn sterke punten; geef positieve feedback op hun spel, inspanningen en vooruitgang.
   Met een activiteit als ‘maak een collage van wie en/of wat je mist’ (of dat nu papa, oma of een knuffel is) maak je het onderwerp beter bespreekbaar voor (oudere) kinderen. Je kunt ook vragenkaartjes maken met vragen als ‘wat vind je het leukste om te doen?’, ‘ben je wel eens bang?’ of ‘wat maakt jou superblij?’.
3. Wees in je woorden naar het kind eerlijk en bagatelliseer de problemen niet. Geef geen valse hoop door dingen te zeggen als ‘het komt wel goed’. Bedenk dat jouw aanwezigheid en luisterende oor al ontzettend fijn voor het kind kan zijn.
   Speciale dagen zoals vaderdag of moederdag kunnen lastige dagen lijken, maar maak het niet ingewikkelder dan het is. Laat het kind een kadootje maken voor de ouder bij wie het kind op die dag is of vraag het kind voor wie het zelf een kadootje wil maken.
4. Let op signalen in gedrag van het kind, zowel tijdens als na de scheiding, en bespreek die met de ouders en je collega’s, indien nodig en mogelijk ook met het kind. Houd in je achterhoofd dat niet het totale leven van het kind over de scheiding gaat, er kunnen ook andere dingen spelen of onderwerpen zijn waar het kind zich mee bezighoudt.
5. Bedenk dat jouw eigen ervaringen of die van anderen anders kunnen zijn en niet te vergelijken zijn met hoe het kind de situatie ervaart.
6. Zorg dat je goed op de hoogte bent van de zorg- en opvoedingsafspraken (omgangsregeling) zodat je weet wie het kind wanneer komt ophalen. Vertel dit ook aan het kind; door wie wordt hij of zij die dag opgehaald? Dit is belangrijk voor de emotionele veiligheid.
7. Houd beide ouders op de hoogte van de ontwikkeling van hun kind.
8. Wees in gesprek met ouders helder over jouw positie; pedagogisch medewerkers doen niet aan waarheidsvinding en kiezen geen partij. Gebruik liever niet termen als ‘vechtscheiding’ en zinnen als ‘die heeft gelijk’. Moedig ouders aan om zich samen te concentreren op de belangen van hun kinderen.
9. Wees alert op tekenen van huiselijk geweld of kindermishandeling. Als je vermoedt dat er rond de scheiding thuis sprake is van huiselijk geweld of kindermishandeling, dan is het nodig de stappen van de Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling te volgen.
10. Bewaak ook je eigen grenzen. Jij kunt een steunfiguur zijn, maar geen vervangende ouder. Zorg ook voor steun voor jezelf als jij het moeilijk vindt.

***

Meer informatie over omgaan met kinderen met gescheiden ouders, specifiek voor de kinderopvang, lees je hier:
https://www.kinderopvang.nl/nieuws/nieuwsbericht/gescheiden-ouders-en-de-kinderopvang